Jeden z najbardziej niezwykłych faraonów, który swym działaniem spowodował daleko idące zmiany w Egipcie. Władca-heretyk, przybłęda, a może ktoś spoza Egiptu?
Oficjalnie Echnaton żył i panował w XIV wieku p.n.e. Według różnych szacunków żył od dwudziestu do czterdziestu pięciu do pięćdziesięciu pięciu lat. Był synem Amenhotepa III, a jego imię oznaczało mniej więcej tyle co „przychylny wobec Aten”. Przychylny wobec tradycji już tak nie był.
Echnaton zmienił całkowicie panteon egipskich bogów. Obalił starych bogów, a wprowadził kult boga-słońca symbolizowanego przez tarczę słoneczna z życiodajnymi promieniami zwróconymi ku ziemi. On sam miał postać człowieka-sokoła, groźnie wyglądającego i kojarzącego się trochę z Anubisem. Faraon stworzył podstawy religii monoteistycznej, gdzie panteon bogów został zastąpiony jednym plenipotentnym bytem. W działaniach wspierała go żona, obdarzona niezwykła pięknością królowa Nefrititi. W Luksorze powstała świątynia poświęcona kultowi Amona (na zdjęciu relief z wizerunkiem Echnatona). Solarna reforma była tyleż nagła co krótkotrwała, ponieważ kolejni władcy Egiptu zaczęli wymazywać pamięć o dziwnym faraonie, przez co dopiero w XIX wieku naukowcy dowiedzieli się o jego istnieniu.
Jednak Echnaton zdaniem wielu stworzył grunt pod monoteizm starożytnych Izraelitów. Sam Zygmunt Freud zwrócił uwagę na to, że imię Mojżesz pochodzi od staroegipskiego „mos” oznaczającego dziecko. Dalej analizując sprawę, doszedł do wniosku, że mógł on być urzędnikiem, który po śmierci swego pana nie poddał się nowemu ładowi, wyprowadził plemię Hebrajczyków na półwysep Synaj i tam podłożył podwaliny pod nową religię. Tak naprawdę przekazał im arkana kultu Atona. Jeszcze bardziej radykalni naukowcy wręcz utożsamiają Echnatona z Mojżeszem. Z kolei najbardziej skrajni poszukiwacze odpowiedzi na zagadkę, kim naprawdę był ten renegat sprzed trzech i pół tysiąca lat, dostrzegają w jego wizerunku coś nieziemskiego, istotę pozbawioną płci, jednocześnie z nieproporcjonalnie dużą głową i nietypowymi dla Egipcjan rysami twarzy.
Swój grób Echnaton przygotowywał w Amarnie. Ale czy to przypadkiem nie jego mumię znaleziono w Dolinie Królów w skrytce KV55? Same tajemnice. Największą z nich wciąż pozostaje to, co skłoniło faraona-heretyka do tak gwałtownej zmiany w religii Egiptu.
Źródło grafiki: (C) Piotr Mańkowski
On swoje reformy wprowadził, np. zamknął świątynie Amona. Mało prawdopodobne byłoby, żeby nawet utrzymawszy władzę, Echnaton mógł zakorzenić swoje poglądy w świadomości ludu. Ale gdyby mu się to udało oznaczało by to całkowite zerwanie z politeistycznym porządkiem, który był tak stary jak sam Egipt. Jak się potem jednak okazało, wraz z odejściem faraona odeszły w zapomnienie jego reformy.